Feyenoord City in Rotterdam is een grote gebiedsontwikkeling die zonder nieuw stadion van de gelijknamige voetbalclub de belangrijkste aanjager verloor. Had dit anders gekund? Wat is uit alle lessen van Feyenoord City de belangrijkste voor andere complexe gebiedsontwikkelingen? Onderzoekers van Arcadis wijzen op het belang van leren in gebiedsontwikkeling.@en

Social sustainability’s implementation in urban development is a complex endeavour that demands alternative forms of governance. This article draws on the capabilities approach as an evaluative framework to better understand this implementation process. Through an in-depth case comparison of two Dutch urban development projects, the study analyses how collaborative governance situations (i.e. actors, activities and phases) relate to the expansions of resident capabilities in the urban areas. The findings present three principles for a ‘capability-centred governance’ of social sustainability in urban development: (1) integrate human logic into urban governance situations (2) balance strong goal commitment with experimentalist approaches and (3) institutionalise social sustainability implementation. The article concludes that social sustainability’s implementation requires a conceptualisation in which improvements in people’s lives are not seen as the self-evident consequences of a set of place-based policy interventions, but instead as a guiding principle that should continuously be reflected upon and learned from during the different phases of urban development processes.

@en

‘Wat moet ik wel en niet doen bij omgevingsparticipatie?’ is een veel gestelde vraag bij gebiedsontwikkeling. Het beantwoorden van die vraag hangt sterk af vanuit welk denkkader participatie wordt gedefinieerd. Met de komst van de nieuwe Omgevingswet wordt er in ruimtelijk Nederland veel beweerd en gespeculeerd over wat omgevingsparticipatie moet inhouden. Niet zelden ontstaat een babylonische spraakverwarring als formeel juridische interpretaties naast bestuurskundige, politicologische of sociaal-comunnicatieve interpretaties van participatie (soms onbewust) door elkaar heen worden gebruikt. In dit hoofdstuk expliciteren we daarom een bestuursrechtelijk naast een breder bestuurskundig perspectief op omgevingsparticipatie. Vanuit juridisch perspectief gaat het in beginsel over de vraag wat er mag en moet. In hoeverre heeft het organiseren van participatie een verplicht of vrijwillig karakter? Wat zijn de rechten van participanten? Daarnaast zijn echter ook andere perpectieven op participatie relevant, die veel meer gaan over wat past en wat werkt. Denk aan vragen als: Wat is passende participatie en voor wie?; Hoe zorgen we dat participatie-inspanningen effectief zijn voor zowel participanten als initiatiefnemers?; Zijn naast de goedkeuring van plannen ook andere uitkomsten een strategisch doel van participatie-inspanningen? […]@en

Deze 'reidsgids' is bedoeld om beginnende Statenleden te helpen om het veld van gebiedsontwikkeling te overzien. Aandacht wordt niet alleen besteed aan de opgaven, maar ook aan de kaders en arrangementen, zoals de Omgevingswet en Regionale Investeringsagenda’s. Ook komt de afstemming en verhouding tot Rijk, gemeenten, private en maatschappelijke organisaties aan bod.
@en

Gebiedsontwikkeling die uitgaat van een gezond leven raakt aan de kern van ons bestaan. Als begrip is gezonde gebiedsontwikkeling in opkomst, maar er zijn nog weinig handvatten voorhanden voor gebiedsontwikkelaars, in denken en doen. Daarom formuleren adviseur en onderzoeker Wouter Jan Verheul en collega’s zeven principes voor het werken aan gezonde gebiedsontwikkeling.@en

Het Rijk probeert de woningbouwproductie aan te jagen met woningbouwimpulsen, infrastructuurgelden en bijdragen voor NOVEX-gebieden. TU Delft-onderzoeker Wouter Jan Verheul bekeek 25 stedelijke gebiedstransformaties. Zijn conclusie: naast financiën zijn ook capaciteit en expertise essentieel om blokkades op te ruimen.@en

Landschappelijke kwaliteiten als groen en water worden breed gewaardeerd maar staan ook onder forse (financiële) druk. De Leerstoel Gebiedsontwikkeling deed onderzoek: hoe voorkomen we dat groenblauw sneuvelt in het gevecht om de schaarse ruimte? Conclusie: opschalen, het bundelen van kosten en baten en betere regionale samenwerking zijn essentieel.@en

Van een verweesd dossier tot woonprotesten op straat. TU-Delft onderzoekers Wouter Jan Verheul en Fred Hobma analyseren hoe de woningmarkt in de afgelopen twintig jaar vast is gelopen. En ze maken duidelijk waar fundamentele doorbraken nodig zijn om de woningmarkt te hervormen. “Met alleen bijbouwen en een paar subsidies hier en daar redden we het niet.”@en

De ‘ontwikkelsprong’ naar big data en algoritmische sturing biedt ongekende mogelijkheden voor gebiedsontwikkeling, maar gaat ook gepaard met risico’s en misvattingen. Onderzoeker en adviseur Wouter Jan Verheul behandelt zeven bedenkingen.@en

TU Delft-onderzoeker Wouter Jan Verheul onderzocht van 15 gemeenten hun handreikingen voor participatie door private initiatiefnemers. Zo brengt hij in kaart wat de verhouding is tussen private en publieke partijen bij omgevingsparticipatie.@en

Makkelijk te kwantificeren is het niet, de kosten en baten van omgevingsparticipatie door ontwikkelaars. Onderzoek van Erwin Heurkens en Wouter Jan Verheul (TU Delft) laat niettemin wél zien dat de potentie groot is.@en

De woningcrisis is een maatschappelijk, politiek en beleidsvraagstuk dat de laatste decennia niet zo actueel is geweest als vandaag de dag. Gedurende de afgelopen 25 jaar is de woningcrisis uitgegroeid van een verweesd dossier naar een probleem waarvoor mensen zelfs de straat op gaan. Uitgaande van de issue attention cycle bevinden we ons na de alarmfase in de bezinningsfase van deze cyclus. In die fase wordt weliswaar de diagnose van het probleem gedeeld en begint er overeenstemming te ontstaan over de oplossingen, maar zien we ook het begin van reflecties op de effectiviteit van de beoogde beleidsinstrumenten en twijfels over de haalbaarheid van de doelstellingen. Regelmatig wordt tegenwoordig de vraag gesteld of er geen grotere institutionele wijzigingen moeten plaatsvinden om de woningcrisis aan te pakken. In dit artikel wordt de huidige bezinningsfase aangegrepen om belangrijke systeemkwesties aan de orde te stellen. De constatering is dat zonder denken over institutionele transities geen grote doorbraken te verwachten zijn in de woningcrisis en aanverwante ruimtelijke opgaven.@en

De woningmarkt en ruimtelijke ordening hebben sinds decennia niet meer zo hoog op de maatschappelijke, politieke en beleidsagenda gestaan. Afgelopen jaar gingen in de grote steden mensen de straat op – voor het eerst sinds 1980 – om de onbetaalbaarheid van en het tekort aan woningen hoger op de politieke agenda te krijgen.@en

Stedelijke gebiedsontwikkelaars zijn steeds afhankelijker van data en slimme datatoepassingen. Wat gebeurt er concreet aan datatoepassing in onze (gebouwde) omgeving? En wat vraagt de toegenomen digitalisering van onze leefomgeving aan de gebiedsontwikkelaar? @en

De toenemende ruimteclaims vragen om zorgvuldige belangenbehartiging en besluitvorming. De vraag is waar institutioneel gezien belangenbehartiging en besluitvorming het beste kan plaatsvinden. Traditioneel vindt belangenafwe- ging plaats in de politieke arena. Ook ons rechtssysteem biedt borging van wettelijk verankerde belangen. Daarnaast verwachten we al decennia dat par- ticipatietrajecten inspraak, creativiteit en co-creatie van burgers en onderne- mers stimuleren. Door de komst van de nieuwe Omgevingswet krijgt omge- vingsparticipatie bovendien een dwingender karakter: voor private initiatiefnemers, zoals projectontwikkelaars, is in een aantal gevallen de orga- nisatie van participatie zelfs een harde eis. Ook onder de nieuwe Omgevings- wet moeten beleidsmakers, bestuurders, burgers en bedrijven in besluitvor- mingstrajecten voortdurend de keuze maken tussen participeren, juridiseren of politiseren. Deze bijdrage analyseert deze keuze vanuit de perspectieven van effectiviteit en legitimiteit. Is besluitvorming via omgevingsparticipatie slagvaardiger, of zijn partijen beter af in de rechtszaal (door te juridiseren) of de raadszaal (door te politiseren) voor effectieve en legitieme belangenbeharti- ging? Theoretisch is deze vraag interessant omdat het antwoord iets leert over effectief en legitiem bestuur. Voor de praktijk van omgevingsbesluitvorming overwegen we aan het slot van deze bijdrage wanneer de participatieve, de ju- ridische of de politieke route het beste kan worden bewandeld om te komen tot zowel effectieve als legitieme besluiten.@en

Gemeenten bevinden zich in een nieuwe fase van ontwikkeling. Dat vraagt om het opnieuw overdenken van hoe burgers bij deze ontwikkelingen betrokken kunnen worden. Een van de (nieuwe) manieren is om, in plaats van burgers te vragen om te reageren op projectinitiatieven van de gemeente, burgers zelf hun zegje te laten doen over waar, wat en hoe er zoal aan stadsverbetering gedaan kan worden. In dit artikel gaan we in op wat we onder ‘verbeterplekken’ kunnen verstaan en behandelen we twee experimenten van burgerparticipatie die bedoeld zijn om zulke plekken aan te pakken. Naar onze mening ontstaat er op deze manier – wat betreft burgerpartici- patie – ‘een nieuwe, uiteraard niet enige, weg naar Rome’.@en