Bouwtechnologisch Onderzoek

Abstract

Sinds 2006 werk ik aan de ontwikkeling en implementatie van een onderzoeksmethode voor de analyse van de architectonische en ruimtelijke kwaliteiten van gebouwen, zodat die een rol kunnen spelen bij planvorming in de toekomst. Door zowel de oorspronkelijke situatie als de veranderingen door de tijd heen in de analyse te betrekken, kan er vervolgens een afgewogen ontwerp worden gemaakt. De elementen waarop beoordeeld wordt, kunnen wisselen. In de ABCDº-onderzoeksmethode (Analyse van Bouwwerken van Context tot Detail in de tijd) worden naast contextuele factoren de architectonische én bouwkundige elementen benoemd (Zijlstra 2009). Andere methoden leggen meer de nadruk op cultuurhistorische waarden (Pereira Roders 2007 en Kuipers en De Jonge 2017). In het onderwijs op de TU Delft (Heritage & Architecture) passen studenten diverse methoden toe bij hun afstudeerprojecten (Clarke, Zijlstra en De Jonge 2019). De ABCDº-methode is ontstaan uit mijn PhD-onderzoek ‘Bouwen in Nederland 1940–1970’ (Zijlstra 2006). Het Stationspostkantoor in Amsterdam was een van de casestudy’s en bleek een goed voorbeeld te zijn om via deze methodiek de kwaliteiten van een gebouw inzichtelijk te maken voordat een eventuele herbestemming plaatsvindt. Helaas werd het Stationspostkantoor uiteindelijk bijna geheel gesloopt. Op de locatie ervan verschenen de bibliotheek (OBA), het conservatorium (ODE) en het hoofdkantoor van Booking.com. Wellicht krijgen deze gebouwen in de loop van de tijd met dezelfde vraag te maken: kan dit ontwerp ook een andere functie dienen en wat kan dan blijven en wat zal er moeten veranderen? Tijdens het symposium ‘Ontwerpen in analogie met het bestaande’, georganiseerd door Architectenweb en Winhov in Pakhuis de Zwijger op 9 oktober 2023, waren de sprekers het erover eens: eerst een gebouw doorgronden voordat er een ontwerp wordt gemaakt voor herbestemming (Architectenweb 2023).