Waardevolle wijken

Abstract

De circulaire transitie wordt vaak gepresenteerd als uitsluitend een technologische opgave, maar deze raakt tegelijkertijd aan sociale, organisatorische en institutionele vraagstukken, die veel vragen oproepen over ontwerpprocessen, benodigde kennis en kunde, verantwoordelijkheid en taakverdeling. Het sluiten van de verschillende grondstofkringlopen op lokaal niveau heeft de potentie om veel waarde toe te voegen aan de gebouwde omgeving, maar valt of staat met een systemische aanpak, dat wil zeggen dat oplossingen in samenhang worden benaderd en meegenomen zoals binnen een natuurlijk eco-systeem. Alleen dan kan de beoogde transitie plaatsvinden. Er wordt hierbij uitgegaan van burgers die zelf kennis hebben of kunnen ontwikkelen om hun eigen handelen te beïnvloeden, en dus zo hun handelingsperspectieven kunnen aanpassen. Bovendien vraagt een dergelijke ingrijpende transitie tevens om een andere organisatie van de bijbehorende ontwerp- en ontwikkelprocessen. Naast wet- en regelgeving op (inter)nationaal niveau zullen lokale, collectieve organisatievormen, waarbij een grotere en actievere rol is weggelegd voor burgers en ondernemers, onontbeerlijk zijn. De nieuwe Omgevingswet (die in 2022 waarschijnlijk intreedt) biedt hier ruimte aan.

De centrale vraag van dit onderzoek naar Waardevolle Wijken is dan ook hoe gemeenschappen door het zo lokaal mogelijk sluiten van grondstofkringlopen meerwaarde kunnen creëren in hun wijk. Het sluiten van de grondstofkringlopen vormt dus het startpunt van het onderzoek, maar hiernaast worden de betrokken actoren, hun ambities en de impact op de fysieke leefruimte meegenomen in de analyse. Voor deze onderzoeksthema’s is binnen dit onderzoek de Waardebloemmethode ontwikkeld, aan de hand waarvan zes circulaire gebiedsinitiatieven worden onderzocht.