Velen kennen de naam Borssele door de kerncentrale, die vlak bij het dorp Borssele staat. Weinigen weten dat dit dorp in de Zak van Zuid-Beveland heel bijzonder is. Het werd in 1616 aangelegd volgens een zeer uitgesproken, symmetrische plattegrond: een rechthoekig plein te midden van een rechtlijnig stratenplan. Borssele is het enige dorp op de Zeeuwse eilanden met zo’n opzet. Niet alleen de vorm is opvallend, maar ook de oriëntatie: het dorp ligt gedraaid ten opzichte van de omliggende wegen en landbouwkavels, iets wat op het eerste gezicht uiterst curieus en onpraktisch lijkt.

In verschillende publicaties worden de unieke vorm en de opmerkelijke oriëntatie van Borssele besproken. De vraag naar het waarom wordt echter zelden gesteld, laat staan beantwoord. In dit artikel doen wij een poging die vorm en oriëntatie te verklaren. Eerst behandelen we de ontstaansgeschiedenis van Borssele. Daarna volgt een analyse van de morfologie, om uiteindelijk te kunnen ingaan op de herkomst en bedoeling daarvan door Borssele te beschouwen in het licht van de eeuwenoude dorpsstichtingstraditie in de zuidwestelijke delta.

Many people in the Netherlands know the name Borssele from the nuclear power plant that is situated close to the village of Borssele, on the former island of Zuid-Beveland in the province of Zeeland. Few know, however, that the village itself is very special. It was laid out in 1616 according to a very pronounced, symmetrical plan: a rectangular square in the middle of a rectilinear street plan. Borssele is the only village in Zeeland with this kind of layout and it is not only its form that is remarkable, but its orientation as well: the village is rotated in relation to the surrounding roads and agricultural fields, something which in first instance seems quite strange and impractical.

The unique form and remarkable orientation of Borssele have been discussed in several publications. But questions regarding the why of these features are rarely asked, let alone answered. In this article we attempt to explain this atypical form and orientation. We begin with a brief account of Borssele’s early history. This is followed by an analysis of the morphology culminating in an explanation of its origins and meaning by viewing Borssele in the context of a centuries-old village planning tradition in the southwestern delta area of the Netherlands. @en